Voortgang WaaS en overig Bibliotheek.nl zaken

Vandaag hebben Frank Bergsma en Bertil Voogd voor een groot aantal bibliotheekmedewerkers uit Brabant verteld over de plannen met betrekking tot de WaaS en overige ontwikkelingen bij Bibliotheek.nl. Hieronder een semi-liveblog van de bijeenkomst.

Frank Bergsma is productmanager WaaS en vertelt o.a. het volgende:

Begin dit jaar 3 zaken benoemd met betrekking tot doorontwikkeling WaaS:
- stabiliteit
- RFC's
- Doorontwikkelvoorstel

RFC's en doorontwikkeling deels in elkaar gestoken: aanbesteding loopt af in 2014 en dat is geland in doorontwikkelvoorstel voor 2014. Voor doorontwikkeling zijn aantal mensen bevraagd in het veld. Gekeken naar frontend, redactieomgeving en infrastructuur.  Al met al nodige uitgangspunten vertaald in programma van eisen. Naast eenvoudiger redactieomgeving worden bijvoorbeed ook e-bookplatform en dBOS geintegreerd in de WAAS. Verder gekozen voor aantal zaken:

• B.nl ervoor kiest om zich te focussen op infrastructuur en generieke diensten. Er worden API's geleverd om toegang tot de infrastructuur van B.nl te bieden. 
• 1 redactieomgeving (CMS) in plaats van de huidige 3 (CMS, DCR en Widgetstore).
• Meer vrijheid bieden aan de bibliotheken om eigen wensen op te lossen via WaaS-omgeving.

Een en ander heeft geleid tot 3 scenario's die worden geboden: lokale WaaS, collectieve WaaS en eigen CMS. De huidige widgets worden vervangen door standaardcomponenten binnen de WaaS. De Plugins worden vervangen door API's. Dit heeft gevolg dat wijze waarop nu widgets op niet-WaaS-websites worden geplaatst straks niet meer wordt ondersteund. Het is nog niet volledig duidelijk wanneer widgetstore uit de lucht gaat en hoe overgang wordt gerealiseerd.

Bibliotheken die nu al op de WaaS zitten worden zoveel mogelijk door B.nl as is overgezet en deze bibliotheken zullen vervolgens ook getraind worden in het gebruik van het nieuwe CMS. 

Keuze is een lastige voor de bibliotheken omdat ook nog niet duidelijk is wat huidige CMS-leverancier in staat is om API-koppeling te maken en wat dit vervolgens gaat kosten. Voor de bibliotheken in Brabant is dit laatste aanleiding geweest om samen te gaan optrekken richting de leveranciers. Willen niet langer speelbal zijn van afspraken die worden gemaakt zonder daarbij betrokken te zijn, maar wel vervolgens de rekening gepresenteerd te krijgen. 

B.nl biedt in nieuwe WaaS aantal nieuwe oplossingen:

• analytics en benchmarks rondom gebruik websites en componenten. B.nl levert aantal standaardoplossingen, maar bibliotheken krijgen ook zelf toegang tot hun gegevens.
• personalisatie van websites wordt op termijn mogelijk
• social communities worden ondersteund
• multisitebeheer geeft mogelijkheid om volledige deelsites/pagina's binnen eigen site op te nemen zonder hier zelf onderhoud op te hoeven plegen
• rechtenbeheer is erg uitgebreid waardoor ook redactieteams naar behoeven kunnen worden gevormd. Ook koppeling met workflow is mogelijk

Focus B.nl komende periode is de overgang WaaS naar WaaS 2.0. Pas daarna mogelijkheid voor nieuwe aansluitingen. Als er bibliotheken nu toch al stap willen maken, dan is het nog mogelijk om dit via de WaaS te doen, maar het heeft voorkeur om te wachten tot de nieuwe versie beschikbaar is.

Bertil Voogd gaat vervolgens over de voortgang met betrekking tot een aantal andere projecten:

HKA heeft IAM-koppeling gereed, Infor gaat starten met testen en Clientrix is nog niet klaar. Overigens moeten daarna de bibliotheekleveranciers de koppelingen op de lokale systemen nog wel implementeren. 

e-Books: testfase gestart, project start in 2014 en e-bookplusabonnement is vanaf april beschikbaar voor leden van bibliotheken. Hiervoor moet IAM eerst ook op lokale systemen geïmplementeerd worden. Geen head-titels en onduidelijkheid over toepasbaarheid op e-readers. 9 december is de kick-off bijeenkomst.

Een ander nieuw initiatief is de HEMA-academie speciaal voor bibliotheekleden. Zie ook website - start 12 december.

Update BNL

De bibliotheek2daagse in Middelburg was het laatste moment waarop Bibliotheek.nl uitgebreid uitpakte met het presenteren van stand van zaken en plannen met betrekking tot de landelijke digitale infrastuctuur voor bibliotheken. Vandaag, een maand of 9 verder, krijgen we een update van de stand van zaken. Voor de zomer heeft Bertil Voogd in Limburg ook al een presentatie gegeven over de ontwikkelingen bij BNL. In mijn vorige post is hier e.e.a. over te lezen. Hieronder de highlights van vanmiddag die vooral in het teken stond van e-books en NBC.

Sander van Kempen over e-books en e-bookplatform

Uitleg  over verschil in campagnes (kortlopende acties zoals leesmeer en vakantiebieb) om zaken en modellen  te testen en de structurele lijn waar in overleg met uitgevers vorm aan wordt gegeven. Het e-bookplatform dat nu door Centraal Boekhuis samen met Ciber wordt gemaakt is hiervan resultaat.

Geen wetgeving voor e-books dus is overleg nodig met individuele uitgevers. Inkoop van e-books wordt bekostigd uit omslaggelden. In januari 2000 boeken beschikbaar is verwachting. Dit wil BNL uitbreiden. 

Hoe lezen: in webbrowser (streaming) of via mobiele app (zoals vakantiebieb) waar ook offline lezen mogelijk is. Ook via de e-reader moet lezen e-books van de bibliotheek mogelijk worden. Technisch is dit laatste geregeld (DRM) maar uitgevers maken beweging in beveiliging van DRM naar watermerk. Dit laatste is voor gebruiker prettiger.

Andere randvoorwaarde is aansluiting van de bibliotheek op IAM.

Er wordt nu getest bij BNL. In oktober iis e-bookplatform gereed voor de bibliotheken om uit te proberen. Het is de bedoeling om de bibliotheken de kans te geven om eventueel de  publiekswerkplekken ook aan te passen. In januari volgt vervolgens de uitrol voor het publiek. Op dat moment zit er "long tail", gratis beschikbare content in. Het e-bookplus pakket zal vervolgens op dezelfde wijze worden geïntroduceerd en moet in april 2014 beschikbaar komen.

Vanuit de zaal komen vragen over de nadelen die nu met de NBD-portal worden ondervonden. Deze gelden hier niet: er is geen sprake van een beperkt aantal mogelijke uitleningen per titel, wel van een maximum van 5 op een boekenplank. 
Verder wordt nog nagedacht over aanbod en wijze van aanbieden voor niet betalende leden zoals jeugdleden. Mogelijkheden zijn deels gratis en deels na afsluiten abonnement. Hoe de overdracht van landelijk geïnde abonnementsgelden naar de lokale bibliotheken precies plaats gaat vinden is nog niet duidelijk.

Over NBC+

Sander begint met uitleg vergoedingsregeling voor de Aquabrowser. BNL heeft tot eind 2015 een overeenkomst met Serials Solutions waarin voor 6 maanden landelijk de licentiekosten voor de Aquabrowser is afgekocht. Deze regeling komt in de plaats van een eerdere toezegging van BNL om een vergoeding per inwoner voor maximaal 3 maanden aan de bibliotheken te betalen. Zie ook eerder bericht BNL hierover.

AquaBrowser Liquid is bijna klaar en wordt nu getest op NBC. Er zijn API's  op de NBC beschikbaar voor zoeken en vinden, tonen beschikbaarheid en reserveren in de eigen collectie. Er zitten straks 7 miljoen titels in de NBC met bijna 20 miljoen holdings. Hiervan is 75% gerealiseerd (alle HKA-bibliotheken en de KB).

Ondertussen is bezitssynchronisatie niet-HKA bibliotheken gestopt. Wordt in 2014 weer opgepakt en dan tot 1 juli 2014 de tijd om het te realiseren. De berichtgeving van BNL hierover is door de bibliotheken niet goed begrepen en ook nu wordt niet duidelijk aangegeven dat het aan de bibliotheken is om te zorgen dat hun leveranciers de synchronisatie in orde gaan maken.

In de zaal wordt opgemerkt dat nbd-titelbeschrijving anders is dan GGC-titelbeschrijving. Dit levert grote problemen op en veel werk bij de lokale bibliotheken. Sander meldt dat BNL hierover in gesprek is met NBD/Biblion.

Voordeel voor de bibliotheek van de NBC volgens Sander: je kunt veel beter laten zien wat je allemaal te bieden hebt als gezamenlijke bibliotheken. Zichtbaarheid op het web wordt veel groter. Gebruiker vindt meer relevante en kwalitatief goede informatie.

Norbert Koopen over de publiekscampagnes

Veel mensen weten niet wat bibliotheek online te bieden heeft. Deels doordat bibliotheken zelf onvoldoende communiceren hierover. Campagnes zijn vooralsnog vooral gericht op bibliotheekleden.

Inzichten campagnes tot nu toe:

- draagt bij aan positieve beeldvorming over bibliotheken

- steeds meer mobiel/tablet gebruikers en kanalen moeten daarop worden afgestemd

- grote behoefte onder bevolking aan e-content

- campagne levert veel leads op voor lokale bibliotheken, opvolging van leads is nog lastig, hier wordt de komende tijd meer aandacht aan besteed.

Over Waas 2.0

Uitgangspunten voor de doorontwikkeling van de Website Infrastuctuur en wat hiervan de gevolgen zijn heb ik in vorige blogpost al aangegeven.

BNL ontwikkelt nu een nieuwe portal op basis usabilitytests en houdt ook rekening met toenemend mobiel gebruik. Alles gaat naar 1 CMS waardoor gebruik simpeler en efficienter wordt. De bibliotheken die nu al gebruik maken van de Waas worden door BNL voor juli 2014 overgezet naar de nieuwe Waas 2.0 omgeving.

Update Landelijke Digitale Infrastructuur

Afgelopen week hebben Bertil Voogd en Marjon van Schendel van Bibliotheek.nl (BNL) in Brabant en Limburg een update gegeven met betrekking tot de stand van zaken met betrekking tot de landelijke digitale infrastructuur. Gastheer spelen en livebloggen is wat onhandig, maar omdat er toch wat interessante zaken voorbij kwamen hierbij alsnog wat highlights.

WAAS
Eind vorig jaar was het BNL's bedoeling om toegang tot de NBC+ alleen te bieden aan bibliotheken die gebruik maakten van de Waas. Inmiddels is dit pad verlaten en ook zal bibliotheken meer flexibiliteit worden geboden in het kiezen van eigen oplossingen voor websites, bijvoorbeeld als de bibliotheek als onderdeel van een multifunctionele/culturele instelling geen gebruik van de huisstijl kan maken.
Er worden op termijn 3 smaken voorzien:

1. Een Portalwebsite waar bibliotheken hun eigen pagina's aan kunnen hangen. De portal wordt door BNL gevuld en onderhouden, de bibliotheek kan hier op simpele wijze eigen pagina's aan toevoegen. De URL zal dan zijn: www.bibliotheek.nl/bibliotheeknaam. Deze oplossing kost de bibliotheken niets.
2. Oplossing zoals de huidige Waas. Hier worden wel een aantal zaken aan gewijzigd: met name de redactieomgeving zal een heel stuk worden vereenvoudigd. Ook deze oplossing kost de bibliotheken niets, maar deze zullen wel meer inspanning zelf moeten leveren om een volwaardige website in te richten en te onderhouden.
3. Bibliotheken met een eigen CMS kunnen gebruik maken van de API's en Webservices die BNL zal ontwikkelen en beschikbaar stellen. Deze oplossing vervangt de huidige plug ins. De API's worden om niet beschikbaar gesteld, maar om hier gebruik van te kunnen maken zal ook aan de zijde van het CMS het nodige moeten worden gedaan. De bibliotheek heeft hiermee gratis toegang tot alle content van BNL, maar wel alle kosten die verder voor de website moeten worden gemaakt.

Nationale Bibliotheek Catalogus
Op de afbeelding is te zien hoever BNL is gevorderd met het aansluiten van de bibliotheken. Grofweg komt het erop neer dat alle bibliotheken met een Wise-systeem ondertussen in productie zijn. Op het moment van in productie gaan worden de uitvallijsten geproduceerd. Deze zijn door een enkele bibliotheken inmiddels (grotendeels) verwerkt. De Vubis-bibliotheken zijn in het test-stadium. Infor en OCLC zijn nog bezig om het proces van matchen van de titels te optimaliseren.
De uitvallijsten bestaan uit 3 smaken. De zogenaamde concordantielijsten die in het lokale bibliotheeksysteem automatisch kunnen worden verwerkt; de lijst met B-titels waar volledige match niet automatisch mogelijk was, maar die door middel van een snelle handmatige check kunnen worden verwerkt; de echte uitvallijsten waar veel handwerk aan te pas komt.
Rondom de zoekwidget waarmee de NBC ontsloten kan worden is BNL nu van plan om een zogenaamde ABL+ aan te bieden. Dit is een soort Aquabrowser die door middel van een API gegevens uit de NBC haalt. De API zal gereed zijn in september en het is de bedoeling dat de Openbare Bibliotheek Amsterdam deze in oktober als eerste in gebruik zal nemen.

Overige zaken
Ook aan het Datawarehouse wordt gestaag verder gewerkt. De Minimale Dataset wordt uitgebreid zodat op termijn ook de BIS-enquete van hieruit kan worden geleverd. Al met al zijn er nog maar weinig bibliotheken die op regelmatige basis data synchroniseren.

In verband met het beschikbaar komen van een aantal ebooks dit najaar wordt er een ebook-platform gebouwd. Om vervolgens leden ebooks te kunnen laten "lenen" (streamen) is het nodig dat IAM nu snel in gebruik wordt genomen. Hier ben ik dan persoonlijk wel weer erg blij mee, want ik kan niet wachten om de a-selectservers overal uit te faseren.

Omdat er geen bibliotheek2daagse zal zijn dit jaar wil BNL in het najaar nog wel een sessie houden waarin de bibliotheken worden bijgepraat over de laatste ontwikkelingen. Mocht dat niet het geval zijn dan nodigen we Bertil gewoon weer uit.

Dag 2 Middelburg #idd12 en #b2d2012

Joe Murphy's aftrap  van de bibliotheek3daagse viel me eerlijk gezegd redelijk tegen. Mij een beetje teveel 23 dingen in 100 slides zonder dat hij er echt veel aan toevoegde. De temperatuur in de kerk hielp mogelijk ook niet, maar ik vond het weinig inspirerend.


Eerder vandaag was dat gelukkig beter. De innovatiedoedag gaf me een hoop ideeën en aanknopingspunten om mee aan de slag te gaan. Leuke mensen met de goede intenties. Met een iets andere opzet was er misschien meer uit te halen geweest, maar dat zijn de lessen voor de volgende keer die er hopelijk komt.
Jan Klerk heeft een aantal impressies op zijn blog geplaatst . Maar helaas ook alweer verwijderd.

Gelukkig is er ondertussen een mooi verslag van Jeanine Deckers en een "officieel verslag"

Infra 2013 NBC #bnl13

Dennis Eijsten haalt nog even op wat de NBC ook alweer was. Overigens heet het nu NBC+. Dit is een overkoepelend zoekplatform voor de bibliotheekbronnen aangevuld en verrijkt met andere content. Er wordt gestart met landelijke zoekwidgets en later komen er ook widgets voor het zoeken door lokale content. Voor de klant moet het makkelijker worden om de content te vinden en te gebruiken.
Door middel van de NBC+ wordt overigens ook Google gevoed, dus vinden hoeft niet alleen via de widgets te gebeuren. Het zoekplatform wordt ook voorzien van een API waardoor ook  andere partijen in de gelegenheid kunnen worden gesteld om interfaces te bouwen op de NBC+.  
De basisversie NBC is nu bijna gereed. Deze is nog niet volledig gereed om de lokale aquabrowsers te vervangen. In het eerste kwartaal van 2013 moet dat wel zover zijn. Dennis laat een aantal screenshots zien die hijzelf als nogal "wazig" betiteld. (Beamer was niet helemaal scherp afgesteld :-)

Dit vind ik persoonlijk nog wel een issue: in de wandelgangen begrijp ik dat de zoekwidgets in eerste instantie alleen via de WAAS zijn te gebruiken. Ik kan me niet voorstellen dat dat zo blijft, want daarmee wordt wel een heel grote beperking op de zoekwidgets aangebracht. Later in presentatie geeft Dennis aan dat in onderling overleg hier wel mogelijkheden zijn, maar hij bevestigt dat voorlasnog de zoekwidget alleen op WAAS-website is te gebruiken.

De lokale implementaties van de NBC+ starten in kwartaal 1 van 2013, waarbij nu de OBA als launching customer wordt genoemd. Waar trouwens in eerste instantie uitgegaan werd van ruim 100 lokale bronnen die via de NBC ontsloten zouden moeten worden, zijn er nu 350 aangemeld om op te nemen in de NBC+. Omdat deze omvang stuk groter is zal doorlooptijd ook langer zijn dan eerst gedacht.
Om de overgangsperiode goed op te kunnen vangen is door BNL met Serials Solutions een afspraak gemaakt over de bekostiging en de beschikbaarheid van de Aquabrowser. Ook zal Serials Solutions een front end bouwen op de NBC+. Deze is door BNL afgekocht tot en met 2015 en is daarmee gratis beschikbaar voor de bibliotheken. Iets dergelijke is ook denkbaar met bibliotheeksysteemleveranciers. Na 2013 zal dan ook de mogelijkheid worden geboden om tags, ratings en dergelijke toe te voegen. Ook van de ontwikkelingen rondom het semantisch web wordt veel verwacht. Samen met Bibnet (Vlaanderen) heeft bnl hiervoor de website nl.dbpedia.org ingericht.

Bibliotheek.nl Infra 2013 #bnl13

Vrees dat alle trouwe volgers van dit blog wel zijn afgehaakt na een radiostilte van een half jaar. De vooruitblik op 2013 van bibliotheek.nl vandaag in het spoorwegmuseum is een mooie aanleiding om het livebloggen weer eens op te pakken (van Frank Huysmans mag ik max. 1 tweet per spreker de wereld insturen en daar kan ik toch net niet genoeg mijn ei in kwijt ben ik bang voor). Ook op de bibliotheek2daagse (sic) zal ik proberen weer eens live wat berichten de wereld in te sturen.

Maar nu eerst: de vooruitblik infra 2013 Marjolein Berends van Boer en Croon gaat in op de trends in de informatiesamenleving. We kennen het allemaal wel: smartphones, toenemend internetgebruik, groei e-bookmarkt e.d.
In Nederland gaat het met e-books nog iets minder hard, met name omdat prijs en aanbod nog steeds achterblijven. Extrapoleren van de trends brengt Marjolein tot verwachting dat straks spotify-achtig aanbod e-books de overhand gaat krijgen. Dit zet zich ook door in de aanbodkanalen. Online e-booklending in Nederland is een kanaal dat nog niet is ingevuld. Hierin kunnen bibliotheken een rol spelen. Ook in sterkte-analyse ten opzichte van de marktpartijen ziet Marjolein wel mogelijkheden. Met name de breedte van de collectie en het zijn van de onafhankelijke gids zijn sterk bij bibliotheken. Ook koppeling fysiek - digitaal kan in voordeel werken, maar daar is organisatorisch eerst nog wel wat te doen... Conclusies die zij trekt zijn:

•  "bibliotheekwereld en regie is best wel complex georganiseerd" 
•  bnl moet meer naar vraaggerichtwerken toe 
•  groeiend beheerslaat gaat op termijn ten koste van de innovatiekracht 
• ook fysieke bibliotheek moet keuze maken over hoe om te gaan met de ontwikkkeling van de digitale bibliotheek en wat dat betekent voor zijn dienstverlening. 

Diederik van Leeuwen geeft aan wat streven BNL is rondom e-content. Komt in NBC+ naar voren, waarbij in 2012 de basis wordt gelegd. In 2013 wordt toegang tot rechtenvrije boeken en long tail gerealiseerd en on demand (tegen betaling) voor de rest. Daarna wordt dit verder uitgebouwd met bronnen vanuit de Universiteitsbibliotheken en met hulp van inzet van de VNG-gelden.
Digitaal worden bibliotheken niet gevonden als niet specifiek op bibliotheek wordt gezocht. In 2016 moet dat aantal verveelvoudigd zijn, dit kan alleen door de huidige krachtenbundeling door te zetten. BNL gaat nu eerst zorgen dat gestarte processen nu eerst geoptimaliseerd worden. Er zullen dus wat minder nieuwe projecten starten. Nu eerst opleveren en implementeren.
Diederik geeft aan dat grootste deel regie komt vanuit SIOB, maar BNL probeert rekening te houden met de wensen van de branche, maar ook marktontwikkelingen spelen een rol.

Aansluiting digitale bibliotheek

Vooruitlopend op de bibliotheek2daagse, waar vooral de nieuwe ontwikkelingen aan bod moeten komen, organiseert bibliotheek.nl vandaag een bijeenkomst waarin de bibliotheken worden bijgepraat over de stand van zaken bij bibliotheek.nl in het algemeen en de aansluiting op de digitale bibliotheek in het bijzonder. Ik wilde proberen om al livebloggend hier wat highlights te delen, maar helaas liet de techniek me in de steek en ben ik vervolgens overgestapt op twitter.

Na het welkom door Diederik van Leeuwen begint met een verrassing: de verse manager beheer heeft binnen zijn proeftijd besloten om niet te blijven. Over de wijze waarop dat wordt opgelost volgt later meer.
Aan het programma toegevoegd: uitleg van HKA en Infor over de wijze waarop zij met de servicebus omgaan. De presentaties van Jos Huismans (HKA) en Eric Conderaerts (Infor) gaven eindelijk ook duidelijkheid in wat we van de belangrijkste systeemleveranciers hebben te verwachten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat hun routes om de verbinding met de landelijke servicebus te maken redelijk gelijk lopen. Infor zet hiervoor Iguana in, dat ook nog kan worden gebruikt als CMS om de eigen website in te publiceren en HKA zal hiervoor de Wise Service Bus (WSB) voor ontwikkelen. Beide leveranciers geven aan dat zij, mits bestellingen tijdig worden gedaan, in staat zijn om de bibliotheken, die voor 1 april aangesloten moeten zijn, ook daadwerkelijk aan te sluiten.

De randvoorwaarden voor aansluiting zijn toegelicht, maar inmiddels ook naar alle bibliotheken gestuurd. Dit gaf geen grote discussies, maar er waren nog wel wat vragen, met name ook met betrekking tot de wijze waarop de privacy van de leden wordt gegarandeerd bij aanlevering van de data in het Datawarehouse. Bibliotheek.nl is dit helemaal aan het uitzoeken, maar staat op het standpunt dat de gegevens die in het Datawarehouse worden verzameld ten allen tijde van de aanleverende bibliotheek blijven. Deze geeft in voorkomende gevallen toestemming aan bewerkende partijen om hier iets mee te doen en zonder die toestemming mag en kan er niets mee gebeuren.

Limburgs Erfgoed ontsloten via Portal ontsloten

Een langgekoesterde wens is dinsdag deels ingevuld met de lancering van de Limburgse Erfgoedportal. Volgens mij ben ik al met dit onderwerp bezig sinds we in 2005 of 2006 de Aquabrowser hebben aangeschaft om hierin het gezamenlijke bezit van alle Limburgse bibliotheken in te ontsluiten.

Het is anders gelopen dan toen gedacht, maar het resultaat mag er zijn. Hiermee ligt er een mooie basis om de erfgoedcollecties op een later moment via Europeana en de Open Index (die de bibliotheken aan het ontwikkelen zijn) alsnog op een voor het publiek zinvolle manier met elkaar te verbinden.

Lees ook Limburgs erfgoed?

bibliotheek.nl ready for take off?

Voor de vakantie schreef ik over de WAAS en de manier waarop een aantal Limburgse bibliotheken die wilden gaan inzetten om hun bestaande websites te vervangen. De gewenste functionaliteit is op hoofdlijnen in kaart gebracht en de verwachting was dit jaar een en ander door middel van de WAAS te realiseren zou zijn.

Helaas kwam Bibliotheek.nl deze zomer tot het besef dat de verwachtingen die gewekt waren niet gerealiseerd kunnen worden. In het laatste Bibliotheekblad (nr. 11 2011) geeft Diederik van Leeuwen duidelijk aan wat de scope en tempo van Bibliotheek.nl is. Dit betekent dat we nu opnieuw moeten gaan nadenken over de wijze waarop we in Limburg tot nieuwe websites komen, want de behoefte is onverminderd groot bij de betrokken bibliotheken.
Daarom het oorspronkelijke scenario nog maar eens afgestoft: bibliotheken zorgen ervoor dat ze hun website bouwen in één van de drie CMSsen die kunnen praten met de landelijke infrastructuur: dus Bart, Joomla of Drupal. Omdat de Waas niet alles biedt, wordt hier de gewenste functionaliteit in gebouwd waarbij waar mogelijk gebruik gemaakt wordt van widgets uit de landelijke widgetstore. Zoals Diederik van Leeuwen aangeeft is dat een heel ontspannen overgang naar de WAAS, maar dat geldt toch met name voor bibliotheken die al een website in één van de aangegeven CMSsen hebben. Voor de andere bibliotheken, die dachten in de WAAS twee vliegen in één klap te slaan betekent het een juist extra inspanning ...

Grote overeenkomsten eisen en wensen websites Limburgse bibliotheken

Voor mijn vakantie hebben we in Limburg met een aantal bibliotheken een zogenaamde MoSCoW-matrix ingevuld met betrekking tot de functionaliteiten op de website. Zie ook blog 23 juni.

Wat mij aan de ingevulde MoSCoW-matrixen opvalt is dat de overeenkomsten tussen de eisen en wensen van de bibliotheken groot zijn. De huidige site bestaat vooral uit informatie over de bibliotheek, vestigingen, producten en activiteiten. Voor de catalogus (en de gebruikersinteractie) wordt doorgelinkt naar de webinterface van het bibliotheeksysteem en dat is het wel zo’n beetje. 

Dit in een huisstijljasje gieten lijkt me niet heel ingewikkeld (en dat wordt ook door steeds meer bibliotheken in het land bewezen), alles in widgets laten stoppen door bibliotheek.nl is mogelijk wat meer werk, omdat bij nadere bestudering van de functionaliteiten er misschien nog wel de nodige smaakverschillen blijken te zijn. 

Ik ben heel benieuwd wat de vergelijking tussen MoSCoW en WAAS oplevert, want als mijn vermoeden klopt, dan moet het mogelijk zijn om, zodra de infrastructuur opgeleverd is, heel snel veel bibliotheken via de WAAS aan een website te helpen.

WAAS of WAT anders?

In het kader van de aansluiting op de digitale infrastructuur hebben we een vervolgbijeenkomst op de knoppensessie van april. Dennis Biesma en Bertil Voogd van Bibliotheek.nl willen vanmorgen meer duidelijkheid geven over de mogelijkheden van de WAAS om de bibliotheken te helpen een keuze te maken tussen gebruik maken van de WAAS of het (voorlopig) blijven gebruiken van een eigen CMS en dat te verbinden met de WLWI. Wie moeite heeft met de afkortingen wordt aangeraden om eerst het blog van Jan Klerk over dit onderwerp te lezen.
In grote lijn komt het neer op een keuze tussen het volledig gebruik maken van de website-omgeving die Bibliotheek.nl aanbiedt of het grotendeels zelf zorgen voor de website-omgeving en hier bibliotheek.nl-diensten in te integreren.
Om deze vraag te kunnen beantwoord en is inzicht nodig in kosten en functionaliteit. Een voordeel van de  WAAS is dat in elk geval in 2012 het gebruik kostenloos is (zie nieuwsbericht bibliotheek.nl). De vraag rondom de functionaliteit is lastiger te beantwoorden. Aan de hand van de huidige functionaliteit en de wensen die er bij de bibliotheken leven wordt vanmorgen gekeken of de WAAS hier voldoende voor te bieden heeft.
Op dit moment is er weinig concrete functionaliteit echt beschikbaar bij bibliotheek.nl, Dennis Biesma geeft bij de concrete wensen zo goed mogelijk aan wanneer wat verwacht mag worden. Veel zaken komen in de loop van dit jaar beschikbaar, maar omdat hier nu aan gebouwd wordt is het nog lastig om aan te geven hoe de exacte werking zal zijn. Verder is het nodig om voor de overgangssituatie tijdelijke, maatwerkoplossingen te verzinnen. Bijvoorbeeld voor de Aquabrowser zal vanuit Bibliotheek.nl een oplossing worden aangeboden om de periode te overbruggen tot de Nationale Bibliotheekcatalogus volledig operationeel is.


Veel vragen die gesteld worden door de aanwezigen leveren extra vragen op of de reactie dat dit verder uitgezocht moet worden. Het is op basis van de huidige onzekerheden rondom functionaliteit die wordt geboden (en wanneer die wordt geboden) nu een goede keuze te kunnen maken tussen WAAS of zelf website organiseren. Daarom gaan de bibliotheken nu de functionaliteiten in een MoSCoW-matrix te scoren. Bibliotheek.nl zal vervolgens ten aanzien van de Must Have-functionaliteit aangeven of en wanneer deze gerealiseerd wordt.
Ook is het belangrijk voor ogen te houden dat de digitale infrastructuur vooral bedoeld is om bibliotheken te helpen bij hun vernieuwing. Dus als Bibliotheek.nl besluit om bepaalde widgets niet te ontwikkelen staat het bibliotheken vrij om deze zelf te (laten) ontwikkelen en deze via de widget store aan te bieden.

Gastlenen vanaf 1 juni voorzichtig van start in Limburg

De afgelopen weken is Mark Deckers in zijn blog een lans aan het breken voor landelijk mogelijk maken van gastlenen. Zijn streven is om dat op 1 januari 2013 gerealiseerd te hebben. Ik ondersteun zijn streven om het klanten van bibliotheken makkelijker te maken: wat is nu handiger als met je lenerspas bij elke bibliotheek te kunnen lenen en het geleende materiaal vervolgens ook weer te kunnen inleveren waar het jou het beste uitkomt. Nu moet je, als je ergens in een andere bibliotheek iets wil lenen omdat je er toevallig binnenloopt of omdat je op internet gezien hebt, via bijvoorbeeld aanvragen een procedure doorlopen dat leidt tot wachten (en bij de meeste bibliotheken extra kosten met zich meebrengt), terwijl het ook anders kan.
In Brabant en Gelderland bieden de meeste bibliotheken hun klanten al een tijdje de mogelijkheid om in elkaars vestigingen te lenen én terug te brengen. Volkomen logisch en tot grote tevredenheid van de klanten. Wil je weten wie meedoen en hoe het werkt, kijk dan op de bijbehoreden website www.gastlenen.nl.
Vanaf 1 juni zal ook Limburg hierop worden ingekleurd. Niet omdat de hele provincie dan al deelneemt, maar omdat dan Bibliocenter in elk geval zal starten. Ook in Parkstad is men bijna gereed om aan te sluiten en de verwachting is dat later dit jaar nog meer bibliotheken volgen.

Er zijn ook bibliotheken met bedenkingen: het zou bezuinigende gemeenten argumenten in handen geven om vestigingen (of zelfs de hele voorziening in een gemeente) te sluiten, want met deze voorziening kan iedereen toch bij de buurgemeente terecht. Omdat gastlenen volgens het wederkerigheids-principe werkt is dat niet mogelijk: leden kunnen alleen gebruik maken van gastlenen als hun "thuisbibliotheek" ook deelneemt. Ik kan me wel voorstellen dat calculerende burgers bepaalde materialen liever bij de buurman gaan halen als dit minder leengeld zou kosten, maar ik heb niet de indruk dat de verschillen in tarieven dusdanig zijn dat je daarvoor 10-tallen kilometers gaat rijden. Overigens is dat een discussie die denk ik binnenkort ook niet langer te vermijden is: de grote diversiteit in tarieven voor dezelfde dienst.

Tenslotte nog de vraag die ook regelmatig gesteld wordt in dit verband: hoe verhoudt gastlenen zich tot de digitale infrastructuur. Ik ben onvoldoende ingevoerd in de werking van Gastlenen  om dit precies te kunnen duiden. De beperking is dat het alleen mogelijk is voor bibliotheken die gebruik maken van Bicat, BicatWise of Vubis. Beide leveranciers hebben een centrale server ingericht die praten met de lokale bibliotheeksystemen en indien nodig met elkaar. Dit gesprek zal gaan over: geldigheid van het abonnement en het registreren van de transacties. Zodra de landelijke infrastructuur staat kunnen deze functies, verwacht ik, over worden genomen door de centrale functies van bibliotheek.nl (verwijsindex, clearing house, betaalfunctie) en kunnen ook Concerto, Clientrix en Sisis-bibliotheken deelnemen. Zo lang dat niet geregeld is kunnen we in elk geval een groot deel van de klanten alvast laten wennen aan de voordelen van gedeelde infrastructuur.
Verder is het nodig om logistiek (terugbezorgen van elders ingeleverde materialen) iets te organiseren om het vervoer tussen de deelnemende provincies te regelen.

Ebooks eregallerij

Het zal de bibliotheekmedewerkers die een beetje actief zijn op twitter niet ontgaan zijn dat bibliotheek.nl vandaag de eBooks eregallerij de lucht in heeft geschopt. Ik heb alle begrip voor het feestje en de blijdschap bij de lancering want het ziet er allemaal gelikt uit (de App net gedownload en ook op de iPad oogt het fraai en herkenbaar) en de behoefte aan concrete resultaten is na jaren van beloftes en kweken van verwachtingen natuurlijk erg groot.
Dan hoort er nu natuurlijk een maar te komen en zure en cynische opmerkingen. Ga ik even niet doen. Ook ik ben blij met een toonbaar resultaat en hoop dat nu in dit tempo (nog geen 3 weken geleden hadden we de digitale etalages - en dat is toch een mooie interval) nieuwe functionaliteiten mogen blijven verwachten.

Knoppensessie WLWI door bibliotheek.nl

In het kader van de aansluiting op de digitale infrastructuur verzorgde bibliotheek.nl vanmiddag in Limburg een zogenaamde knoppensessie. In tegenstelling tot de verwachtingen die de naam knoppensessie opriep was het helaas nog niet mogelijk om zelf achter de knoppen te gaan zitten, wel was het de bedoeling om inzicht te geven in de actuele stand van zaken bij bibliotheek.nl en de planning met betrekking tot de implementatie van de white label website infrastructuur, (WLWI)
Het onderstaande architectuurplaatje wordt bij de uitleg als vertrekpunt genomen. Ook belangrijke uitgangspunten bij de bouw van de WLWI worden genoemd: widgetizen  website; herbruikbare componenten die op verschillende CMSsen en binnen sociale netwerken moeten kunnen werken ontwikkelen; drempels vrij, mogelijkheden bieden aan bibliotheken en klanten om informatie te delen.

Het plaatje is even niet duidelijker maar van onder naar boven worden 3 lagen onderscheiden:
onderin de datalaag met componenten DCR (contentverzamelbak met o.a. Gids) en de servicebus die met allerlei andere zaken (zoals de bibliotheeksystemen) verbind.
In het midden de componentenlaag met het widgetplatform waarin de herbruikbare componenten (die meestal widgets worden genoemd) worden geplaatst. Deze geven samen met de data een resultaat dat voor het publiek zichtbaar wordt gemaakt door middel van de presentatielaag. De componenten worden voor de bibliotheken zichtbaar gemaakt in de widget shop/store. Hiervan wordt het gebruik bijgehouden en hier kan ook verrekening plaatsvinden tussen de afnemer en de maker van een component.
Bovenaan tenslotte de presentatielaag: een cms dat gebruik maakt van de componenten (widgets), die door het invullen van de parameter (geografisch, trefwoord, andere selecties) in de betreffende presentatie (website,  dossier, ...) relevant zijn. In dit CMS bevindt zich de template (het kader) waarbinnen de componenten geplaatst worden.
Als dit geheel als service wordt afgenomen bij bibliotheek.nl, dan is de template volledig in landelijke huisstijl geregeld. Wil de bibliotheek gebruik blijven maken van een eigen CMS dan zal dit de mogelijkheid bieden om eigen functionaliteit maar vooral ook de eigen huisstijl te voeren. Wel is het voor deze bibliotheken mogelijk om de content uit de DCR te gebruiken.

Twee voorbeelden worden genoemd die in de WLWI zijn gebouwd:
de vorige week opgeleverde digitale etalages en de voor eind volgende week aangekondigde eregallerij e-books (link werkt nog niet preview mogelijk op www.bibliotheek.nl/eregallerij)
Vanaf september is ook aansluiting voorzien van lokale bibliotheken met lokaal zoeken en mijnfunctionaliteit. De complete menukaart is in ontwikkeling.

Benoemde problemen in de sessie:
Probleem huisstijl binnen WAAS vooralsnog niet opgelost voor hybride (multidisciplinaire) organisaties. De template voor de website vanuit de WAAS is inlandelijke huisstijl. Widgets in store zijn ook op die manier geskind en moeten dan door bibliotheken zelf worden aangepast. Wel bedoeling om hier in toekomst een oplossing voor te realiseren, maar die is nog niet in beeld. Tot die tijd gaat het om verzinnen hoe je datafeed in eigen website gaat integreren.

Een 2e praktische probleem dat langskomt is formulieren-module. Het hangt heel erg af van de wensen hoe dit moet worden opgelost. Dit zou in een GAPanalyse naar voren moeten komen. Afgesproken wordt deze zo snel mogelijk vorm te gaan geven. Mogelijk kan dit aan de hand van een template die door de bibliotheken kan worden ingevuld en ook wordt gedacht aan het opstellen van een menukaart waarin de mogelijkheden en de zaken die door bibliotheek.nl in ontwikkeling zijn genomen op gebied van widgets worden getoond.
Afhankelijk van de gaten die vallen tussen de wensen van de bibliotheek enerzijds en de menukaart anderzijds kan bibliotheek.nl of de betreffende bibliotheek besluiten om bepaalde functionaliteit te ontwikkelen of om voor andere oplossingen (zoals voorlopig blijven voeren van eigen CMS) te kiezen.

Getoonde werkende voorbeelden
 Aanwinstenwidget
Selecteren in de widgetstore en dan aanpassen met eigen gegevens. Lijstjes moeten nu nog handmatig worden voorgesteld, maar moeten straks automatisch vanuit NBC worden gegenereerd.
Voor plaatsen widget is nodig om in te loggen met verstrekt account (ook om te kunnen weten hoe vaak en voor wie de eigen aangepaste widgets zijn. Na doen eigen aanpassingen kan deze vervolgens in het publicatiecms worden getoond door simpel te selecteren en in cms te plaatsen op plek waar je wil dat hij wordt getoond.

Beeldbank
Wordt nu aan gebouwd en kan al worden gevuld. Met name handig is het automatisch sizen van de afbeeldingen voor de verschillende presentaties (thumbnail, detailbericht, mobiele toepassing e.d.). In de metadata worden ook de zaken rondom rechten en gebruik door anderen vastgelegd. Er is ook al een bijbehorende fotoalbumwidget.

Eerste conclusie
Het is goed om te zien dat er voortgang getoond kan worden en dat langzamerhand steeds meer zaken ook voor de bibliotheken helder worden. Veel zaken laten echter ook (te) lang op zich wachten. De GAPanalyse wordt al lang aangekondigd, maar de hulpmiddelen hiervoor worden tot nu toe niet geleverd. Ook is er nog geen duidelijke planning gecommuniceerd en wat het gaat kosten is helemaal niet aan de orde geweest.
Ook vind ik dat bibliotheek.nl te veel aan het verkopen is terwijl mogelijk grotere voortgang is te boeken door samen op te trekken met de bibliotheken die aan de slag willen en graag een aantal problemen zouden willen oplossen door aan te sluiten op de landelijke infrastructuur.

excuus vooraf: de tijd ontbreekt me om het bovenstaande verhaal nog even kritisch ook het verhaal van Jan Klerk over de knoppensessie heb ik nog niet gelezen. Ben benieuwd naar overeenkomsten/verschillen. Kom hier misschien later nog op terug.

Digitale etalages

Vandaag wordt op het congres van de plusbibliotheken de website digitale etalages officieel ten doop gehouden. In mijn beleving is dit, na de ideale webpresence van de Bibliotheek Deventer,  het tweede voor het publiek zichtbare resultaat van de digitale bibliotheek. Nog niet alles aan de achterzijde zal volledig op basis van de digitale infrastructuur werken, maar onderdelen uit de WLWI worden gebruikt voor de redactieomgeving en het publiceren van de website. Verder wordt voor de titelinformatie een verbinding met de GGC (NBC) gemaakt.

De website ziet er fraai uit en ik gun de etalages veel tevreden bezoekers.

Kathy Dempsey #db2011

Kathy Dempsey begint met het beloven van een leeslijst die later op de essentials-website zal worden geplaatst. We hoeven dus niet op te letten :-)

Heb dit wel gedaan omdat ik veel verwacht van haar verhaal, dat jammer genoeg wel een heel lange inleiding kent en heel veel lijkt op hetgeen ze 2 jaar geleden tijdens UgameUlearn ook al eens vertelde. Jammer, had liever meer over "true marketing"gehoord.. Het was nu vooral Kathy Dempey-marketing, waar gastheer Erik Boekesteijn vrolijk aan meedeed. Aangenaam, maar ik had hier meer van verwacht. (toevoeging 1 april)

Voor de komst van  internet was leven voor bibliothecaris een stuk eenvoudiger. Waren voor grote groepen mensen nodig om weg in informatieaanbod te vinden. Nu kan iedereen publiceren en heeft iedereen toegang tot informatie. Kathy verwijst naar het "beyond books"-symposium van volgende week dat zoekt naar verbinding bibliotheek en journalisme.

Volgens Kathy is het een vreemde gedachtenkronkel dat alles wat online is, gratis is. Auteurs, servers, etc. hoeven niet betaald te worden. Hierdoor proberen met name grafici ook steeds meer te voorkomen dat hun werk online wordt gezet.
Strategieën veranderen: minder initieel drukken en deze alleen naar voorhoede (recensenten e.d) sturen om te zien hoe het valt. Pas bijdrukken indien behoefte er is en verder als eBook in de markt zetten.
Antwoord voor bibliotheken, uitgevers en anderen kan worden gevonden met "true marketing". Helaas te weinig tijd om daar dieper op in te gaan. Check site, lees boek.



Kathy Dempsey gaat tenslotte uitgebreid in op de discussie over de plannen van uitgeverij Harper Collins om het aantal uitleningen van een eBook te maximeren op 26 (zie ook linkedin voor een discussie die hierover in Nederland ook werd gevoerd) Daarna moet het eBook opnieuw worden gekocht. Ze zet 2 gezichtspunten naast elkaar: eenmaal volstrekte verwerping van de gedachte uitmondend in een ebook user bill of rights  en eenmaal de suggestie om in overleg met Harper Collins te gaan en het initiatief positief te benaderen vanuit de gedachte dat deze uitgever in elk geval iets probeert te regelen voor uitlenen ebooks.

Mireille Boetje over de Boekensalon #db2011

De meeste nbdbiblion diensten zijn B2B. De Boekensalon is gericht op eindgebruiker, want de NBD ziet veranderingen in de keten en daarmee mogelijkheden om met de Boekensalon nieuw publiek naar bibliotheken te halen en leeskringen te ondersteunen.
Met name dit laatste was er nog niet. Voorbeelden als Watleesjij.nu en librarything missen volgens Boetje met name de onafhankelijke Nederlandstalige content.
Naast recensies zit er ook een redactie op met als doel nieuws te brengen rondom lezen en literatuur in de hoop daardoorvaantrekkelijker te worden. Komt binnenkort ook ruimte voor (beginnende) auteurs om de verbinding met lezers en uitgevers te maken. Leer verder dat ik vooralsnog niet bij de doelgroep hoor, want geen vrouw van tussen de 25 en 55.
Koppeling met bibliotheken met lokale collecties is gewenst, maar moeten 1 op 1 met bibliotheken die dat willen worden geregeld. Hier wordt wel aan gewerkt.
Zou het niet simpeler zijn om dat via de landelijke digitale infrastructuur te regelen?
Ook andere vragen hebben betrekking op samenwerking bijvoorbeeld met boekenliefde.nl en boeklezers.nl waar functionaliteit te vinden is die Boekensalon nog niet heeft. NBD geeft aan open te staan.

Taeke Kuyvenhoven #db2011

Taeke Kuyvenhoven is o.a. oud-uitgever van nu.nl. In zijn wereld is jatten heel gewoon, dus de braafheid vandaag valt hem op, net als de tunnelvisie/gebrek aan open mind. Bibliotheek wordt door Taeke alleen bezocht vanwege kinderen. Start met mooi filmpje over onvermijdelijkheid social media, dat helaas hapert halverwege (link anyone??)
Overigens is social media geen doel op zich, maar een middel. Verstandig om dit tegen hype cycle aan te houden. Zo is het ook goed om te weten dat er niet meer dan 1% van de nederlandse bevolking twittert (dit wordt later gecorrigeerd, cijfer van vorig jaar.) Don't believe the hype, maar gebruik het in je eigen voordeel.

Bij ontwikkelingen hangt veel af van toeval. Zekerheid is dat er een nieuwe beurscrash komt en zeker is dat er nieuwe disruptive technologie komt.
Uitgevers hebben lineaire ontwikkeling, brengen tijdschriften rechtstreeks over naar iPad. Hebben veel last van tunnelvisie, weinig open benadering. Komt ook overeen met verhalen vandaag. Advies kies voor open benadering! Kijk goed naar wat de klant wil, wat de context van de klant is en welke content daarbij hoort. Goede manier om hiernaar te kijken is het Business Model Canvas.

Er is nog altijd heel veel toekomst voor geprinte media. Gratis weggeven is goed businessmodel. Taeke doet dit door gratis blad publishr.nl door blad weg te geven komt hij in contact met klanten die hem vervolgens beoordelen als iemand met kennis van zaken en hem vervolgens inhuren.

Nog een bevinding: geen enkele bibliotheek gebruikt addwords.
Verdiep je in de klant, pas je als bibliotheek hierop aan. Gaat dus niet om aantallen volgers n vrienden, maar erom dat deze gebruik gaan maken van je diensten.

Aat Vos #db2011

2e spreker Aat Vos van Aequo, architect van o.a. Bibliotheek Lelystad maar ook bezig met verbetering Idea stores.
Zijn stelling is dat branding belangrijker is dan het gebouw. Bij een bibliotheek gaat het om 3 dingen: verzameling boeken, gebouw en organisatie. Is aan verandering onderhevig.

Lange tijd is het bibliotheekgebouw ingericht als kathedraal voor het boek. Bibliotheken werden vooral gebouwd om indruk te maken is stelling van Aat.
Rondom de interieurs is wel het nodige gewijzigd de laatste jaren, van magazijnopstelling tot verblijfsbibliotheek en retail. Bibliotheken reageren overigens vooral reactief.
Omgeving is extreem dynamisch terwijl bibliotheken nu geconfronteerd worden met bezuinigingen. Biblioheken raken in de knel en zoeken nu vooral naar imagoverbetering. Huisstijl is hierin goede ontwikkeling, maar voorkomt verschraling niet. Bibliotheken moeten zorgen intrinsiek noodzakelijk te zijn.
Daarnaast moeten bibliotheken zorgen voor goede corporate branding. Dit heeft gevolgen voor alle vormen van communicatie zowel intern als extern. Gebouw is van dit laatste slechts een onderdeel.

Veranderen is oké. Accepteer de verandering en zie de nieuwe kansen. Grootste groei zit in nieuwe interfaces, maar innoveer continu.

DBupdate 2011 #db2011

De klad zit een beetje in de bijeenkomsten rondom het thema digitale bibliotheek. UgameUlearn lijkt ter ziele en DBupdate 2011 is volgens mij ook niet uitverkocht. Verder valt op dat het aantal bezoekers uit de openbare bibliotheeksector minimaal is, ondanks dat 2 van de 3 genomineerden voor digitale bibliotheek van het jaar openbare bibliotheken zijn (namelijk Deventer en Enschede).
In dit blog zal ik vandaag proberen op gezette tijden een aantal highlights te noteren.

Eerste spreekster Maria Heijne, directeur TU Delft.
Bezig met transformatie naaar bibliotheek van de toekomst. Transformatie naar digitale bibliotheek gaat in universitaire wereld nog veel sneller dan elders. Alle tijdschriften bijvoorbeeld digitaal. Hierdoor nieuwe zoektechnologieen nodig en ook introductie gebruik sociale media. Nu ingericht als Library Learning Centrum waar ontmoeting naast lenen en studeren plaatsvindt. Willen hier ook andere doelgroepen accomoderen zoals afgestudeerden, medewerkers, maar ook gepensioneerde hobbyisten.
Proberen dit te realiseren door flexibiliteit, aantrekkingskracht uit te oefenen op doelgroep en zeer toegankelijk te zijn. Hiervoor is met name ook het ontbreken van regels een belangrijke randvoorwaarde.