maandag 31 mei 2010

Update GII - hoe staat het met de gezamenlijke catalogus van KB, UB en OB


In januari heb ik gemist hoe mark deckers de toegang werd ontzegd, toen hij dacht met de directeuren te kunnen meepraten. Benieuwd of hij ditmaal zijn alter ego een nieuwe poging laat doen, heb ik mij aangemeld voor het vervolg-symposium waar de stuurgroep GII belooft haar visie op de Gemeenschappelijke Informatie Infrastructuur te ontvouwen. Wie meer wil weten over de januaribijeenkomst zie het
artikel van Jan Klerk in Digitale Bibliotheek.

Maria Heijne formuleert als doel van de dag "het bereiken van een gemeenschappelijke visie op innovatie". Bas Savenije doet de eerste presentatie van de dag en beloofd in te gaan op de strategie. Het beeld dat hij schetst kennen we uit eerdere presentaties. Veel discussie levert dit niet op.
Jos Debeij geeft vervolgens in zijn presentatie een beeld van waar de openbare bibliotheken vandaan komen. In 2003 waren bibliotheken (digitale) lokale eilanden waar klanten alleen met heel veel moeite informatie vanuit verschillende systemen en bronnen konden selecteren. Anno 2010 is er met name door middel van de zoek&boek infrastructuur veel verbeterd, maar er zijn nog steeds eilanden. Zijn stelling is dat een gemeenschappelijke informatie infrastructuur voor de bibliotheekwereld nodig is om ook lokaal te kunnen innoveren. Met alleen lokale infrastructuur is gezamenlijke innovatie niet mogelijk.
Tenslotte vertelt Peter van Eijk over de stappen die Bibliotheek.nl aan het zetten is. Over de aanbestedingen mag hij niet veel zeggen, maar hij belooft dat in december bij het bibliotheekcongres in Maastricht resultaten te tonen. Niet vergeten moet worden dat dit pas het tweede jaar is en dat voor je kunt bouwen toch eerst de tekeningen en de vergunningen geregeld moeten zijn.
Ten aanzien van nationale catalogus is zijn zorg het eigendom en het beheer. Helaas komt daar ook in het verdere verloop van de dag geen antwoord op. En ook Mark Deckers in geen velden of wegen te bekennen...
De discussies in subgroepen maken duidelijk dat (in elk geval onder de aanwezigen) geen grote tegenstand tegen de geschetste infrastructuur is. Wel lijkt binnen UKB-verband nog wat verdeeldheid aanwezig.

Voor de liefhebber staan de presentaties binnenkort op de website van bibliotheek.nl

donderdag 27 mei 2010

Update digitale diensten


Na de evalutierapporten digitale diensten is bibliotheek.nl begin dit jaar gestart met het uitvoering geven. De klacht die overal gelezen gehoord wordt is dat te weinig communicatie plaatsvind over alles wat speelt en ondernomen wordt. Daarom vandaag Bertil Voogd maar eens uitgenodigd om te vertellen over de stand van zaken en de ontwikkelingen.

Bertil vertelt:
het DDB-rapport (zie hieronder) is uitgangspunt: bieb biedt toegang tot informatie - burger verwacht toegang snel (lees onmiddellijk) en direct BNL helpt bibliotheken met innoveren (centrale coördinatie ontwikkelingswerk en centraal leveren van faciliteiten, moet leiden tot efficiency-winst bij de bibliotheken).
Marktonderzoek mogelijkheden en opportuniteiten van bibliotheekinnovatie

Voorbeeld-website bibliotheek Haarlem wordt getoond om principe widgets uit te leggen. Structuur is nog niet geregeld, maar de voorkant geeft al wel aan waar het naartoe gaat. Aan de hand van prototypes waaraan in Deventer wordt gewerkt in het kader van project "de ideale webpresentie" laat Bertil nog een aantal uitwerkingen zien: gericht op doelgroepen (jeugd) of thema's (muziek, literatuur, erfgoed).

Veel zaken rondom aanbestedingen zijn ongeveer twee maanden vertraagd omdat subsidie van OCW voor deze trajecten nog niet beschikbaar is. Hierdoor is gunning uitgesteld.
Nationaal Bibliotheeksysteem is voorlopig nog niet voorzien. Wel een Nationale Catalogus en CMS dat door iedereen gebruik kan gaan worden. Verste in ontwikkeling is centrale betalingsinfrastructuur, in eerste instantie wordt dat nu ingericht voor de digitale diensten. In tweede instantie zal, volgens Bertil, ook link met lokale bibliotheeksysteem worden gemaakt zodat dit voor leengeld, boete etc. ook bruikbaar is.
Over de kosten kan Bertil nu nog niets melden. In de regiobijeenkomsten zal hier meer over worden gezegd, maar is ook afhankelijk van de lokale situatie.

Inlichtingenfunctie



Maakt gebruik van ervaringen Limburg met chatbot. Chatbot moet zoveel mogelijk de vragen automatisch afhandelen. Snelheid van beantwoording moet hiermee met name aanzienlijk worden verbeterd t.o.v. aladin. Ook willen we niet meer alle vragen beantwoorden, maar gaan vooral zorgen voor verwijzing naar vindplaats informatie. Kan verwijzing naar boektitel zijn, maar ook een URL (website) of zelf ingekochte digitale content. Zoeken hiervoor alleen in door bibliotheken goedgekeurde bronnen. Zijn met partners in overleg om op deze wijze hun informatie te ontsluiten. Reactie van deze partners op de plannen is overwegend enthousiast.
Concurrentie met goeievraag en steleenvraag wordt niet gezocht, ook wordt niet gedacht aan het laten beantwoorden door "the crowd".
Beantwoording van vragen die chatbot niet aankan zal bij landelijke helpdesk terecht komen die deze vragen vervolgens doorleidt naar de kennisdomeinen of externe partners met specifieke kennis. Het is de bedoeling dat de landelijke PSO's deze helpdesk gaan inrichten. Lokale vraagbeantwoording zal hiermee komen te vervallen.
Randvoorwaarde volgens Bertil om deze helpdesk te kunnen inrichten is een CRM-systeem. Dit is er nog niet, daarom wordt invoering gefaseerd uitgevoerd:
fase 1: vragen over dienstverlening van bibliotheken en bibliotheek.nl moet in oktober 2010 gereed zijn. Hiervoor kan gebruik gemaakt worden van Gids als database, maar dat is nog niet besloten. Andersom kunnen bibliotheken voor hun eigen website ook gebruik maken van dezelfde gids-informatie zodat dit niet op verschillende plaatsen bijgehouden hoeft te worden.
fase 2: beantwoording inhoudelijke vragen (hiermee wordt gestart in 2011)
fase 3: beantwoording vragen/klachten over lidmaatschap, (lokale) bibliotheekdiensten en bibliotheek.nl (voorzien voor najaar 2011).

Tussen juli en oktober valt er dus een gat in de dienstverlening. Dit is geen bewuste keuze, maar vooral een geldkwestie. Middelen ontbreken bij BNL om licenties te blijven bekostigen. Bibliotheken in Limburg lossen dit allemaal verschillend op. Aantal ondernemen niets, aantal plaatsen contactformulier op site. Ook wordt nog gedacht aan aansluiting bij IBI.

woensdag 19 mei 2010

Bibliotheek Genk - een eyeopener.


Met het hele Bibliotheekhuis gisteren een uitstapje over de grens gemaakt. In Genk staat sinds medio 2008 een nieuwe bibliotheek en dat leek ons een leuke aanleiding voor een middagje uit.
Het gebouw deed mij nog het meeste denken aan een kruising tussen Schunck Glaspaleis en Centre Ceramique. Met name deze laatste bleek als bron van inspiratie voor de binnenkant te hebben gediend. We werden bij de hand genomen door Vivian die ons enthousiast en openhartig heel veel vertelde over de bibliotheek Genk en het bibliotheekwerk in België (lees Vlaanderen). Enkele opvallende punten:

  • een kwart van de leden van de bibliotheek komt van buiten Genk, hieronder ook opvallend veel Nederlanders. Dit heeft ongetwijfeld te maken met de collectie (ruim ook veel AVM), maar ook met de lage contributie (€ 5,- per jaar voor iedereen ouder dan 26 jaar) en het ontbreken van leengeld;

  • totaal aantal actieve leden van Genk bedraagt 40.000 op een werkgebied van 65.000 inwoners;

  • bibliotheek functioneert volkomen zelfstandig, provinciaal weinig gestructureerde samenwerking en ook de Vlaamse bibliotheekbranche werkt op een heel andere wijze dan de Nederlandse. Hier zijn we niet al te diep op doorgegaan, maar is de moeite waard om eens verder te verkennen;

  • waar retail in Nederland in elke nieuwe bibliotheek het item is, is Genk qua inrichting nog heel traditioneel (gezien eerder genoemde cijfers denk ik ook niet dat daarmee de slagen te maken zijn die de Nederlandse bibliotheken hiermee maken). Wel is er een deel meer specifiek gericht op jongeren en ouders en opvoeders, maar frontale plaatsing is in de hele bibliotheek niet te vinden;

  • invoering van het merkbeeld is een probleem waar ze in Vlaanderen niet mee te maken hebben. Ondanks de autonomie van de bibliotheken heet elke bibliotheek "de bib" en gebruiken ze allemaal hetzelfde logo/merkbeeld. Herkenbaar en handig bij de landelijke campagnes zoals de bibliotheekweek;

  • e-books zijn absoluut geen issue. Dit loopt zo'n vaart niet is de gedachte en is zeker geen concurrentie voor het papieren boek.


Buiten het laatste punt, dat ik toch wel waag te betwijfelen is dit bezoek voor mij aanleiding om te kijken hoe hieraan een vervolg te geven. Denk dat over en weer heel veel van elkaar te leren is en denkend aan IBL zag ik hier een collectie die veel dichter bij "huis" heel erg aanvullend op de collecties van de Limburgse bibliotheken is. Hier is wel wat wederzijds voordeel te verzinnen...

dinsdag 18 mei 2010

Vakantielectuur 2: e-books



Foto uit Bundesarchiv

Deze vakantie 1 analoog boekje mee voor de zekerheid en verder een volgeladen e-reader. Veel ruimte in de koffers leverde dat nog niet op omdat de rest van de familie allemaal ook minstens 3 boeken meenam, maar het is een begin (samen e-readen gaat in elk geval niet van zo'n schermpje en ook de interesses lopen nogal uiteen).

Normaal zoek ik in de weken voorafgaand aan het vertrek een aantal boeken uit die mee moeten. Omdat de ruimte beperkt is, moet elk boek de moeite waard zijn en voldoende volume hebben om even mee vooruit te kunnen. Ook nog even afstemmen met de familie of er ook boeken zijn die we eventueel samen willen lezen.
Dat is nu allemaal niet nodig. De afgelopen maanden heb ik links en rechts het nodige gedownload en hiervan heb ik een grove selectie op de e-reader gezet de dag voor vertrek. Ik heb al maanden niets meer "geleend" via de e-Portal van de NBD omdat daar toch wel erg weinig aardigs te vinden was en ik eigenlijk ook geen nieuwe titels meer zag verschijnen. Gelukkig is overal op het web heel veel te vinden, dus keus genoeg.
Nadelen? Ja: een e-reader moet opgeladen en de bij aanschaf bijgeleverde adapter bleek het niet te doen. Thuis hangt de reader altijd aan de computer en was het probleem nog niet opgetreden. De adapter maar gebruikt voor de mp3-spelers van mijn kinderen. De heren en dames in de receptie hadden er geen bezwaar tegen om mijn reader even op te laden aan hun pc. Gaf mij ondertussen de gelegenheid om Shirky (zie vakantielectuur) te lezen.

maandag 17 mei 2010

Vakantielectuur: Iedereen


Tijdens mijn vakantie eindelijk kans gezien om "Iedereen" van Clay Shirky te lezen. Heel leesbaar boek over hoe (digitale) sociale netwerken succesvol kunnen worden. Jan Klerk schreef hier al eens uitgebreid en enthousiast over. Een aanrader.

zaterdag 1 mei 2010

e-Books via de bibliotheek


Het laatste half jaar klinkt de roep om een visie op e-books binnen bibliotheken steeds luider. Hiervoor werd vooral gekeken naar bibliotheek.nl (BNL), die de roep telkens beantwoordde met de opdracht die verstrekt was aan TNO. Afgelopen week is het rapport van TNO gepubliceerd.
Diagonale lezing geeft geen opzienbarende nieuwe inzichten, maar gezien alles wat er de afgelopen tijd al gezegd en geschreven is was dat denk ik ook niet te verwachten. Op de site van de Stichting BNL staan de belangrijkste zaken al opgesomd. Belangrijkste punt wat mij betreft is dat er nu moet worden gestart. Nu starten levert over 2 à 3 jaar een goed functionerend platform op. Jammer genoeg wordt in het rapport niet heel concreet aangegeven hoe die start eruit moet zien. Vanuit BNL wordt aangegeven te willen starten met het beter beschikbaar maken van het gratis e-book aanbod. Dit zal ongetwijfeld lijken op hetgeen in Vlaanderen is gerealiseerd door DBNL e-books op te nemen in de Vlaamse Aquabrowser.

Verder geeft BNL aan met partners aan de slag te gaan om zo snel mogelijk een startpositie te verwerven. Hiervan hoop ik dat we als bibliotheek de partners voldoende toegevoegde waarde te bieden hebben om als partner interessant te zijn. TNO noemt een aantal zaken in het rapport, maar volgens mij zijn de meesten niet uniek voor onze sector. Let wel: dit mag geen reden zijn om het niet te doen. e-Books zullen steeds belangrijker worden en bibliotheken moeten ervoor zorgen dat ze voor iedereen in de samenleving beschikbaar zijn.

Ander advies in het TNO-rapport betreft de e-Readers. TNO vindt dat bibliotheken geen hardware moeten uitlenen. Dit is te kostbaar en de readers zijn te divers en aan snelle veroudering onderhevig. Inzetten van e-readers voor demonstratie doeleinden is wel acceptabel.

Volgens TNO zouden de bibliotheken zich met de collectie moeten richten op "het middelste gedeelte van de long tail". Dus in eerste instantie niet de bestsellers en ook niet de echte long tail. Na lezing is mij niet duidelijk waar dit advies op gebaseerd is. Omdat ik de andere zaken (nu gezamenlijk starten en zorgen dat bibliotheken een rol gaan spelen bij het aanbieden van e-books) belangrijker vind, zal ik hier niet te lang bij stil staan. Ik ga ervan uit dat al bouwende het aanbod zich vanzelf plooit naar de vraag.

Tenslotte wil ik verwijzen naar de discussie die op bibliotheek20-ning over dit rapport is gestart. Dit is een andere plaats dan de plek die BNL voor de discussie had bedacht! Bibliotheken en hun medewerkers zijn zo lastig te sturen.... Als je dus wil reageren (en gehoord worden) is het misschien beter om dat op één van deze plaatsen te doen.