Colibre, innovatieplatform voor bibliotheken

fier&faam PREZI presentatie Colibre Bibliotheekhuis Limburg from Rixt Feenstra on Vimeo.

Bij het zoeken naar een afbeelding voor de Bibliotheekhuis RIP-post kwam ik deze presentatie weer tegen. Ik heb hier nog niet eerder aandacht aan besteed omdat de ontwikkeling van dit innovatieplatform zich nog in een pril stadium bevindt, maar ik verwacht hier komend jaar heel veel van.

Bibliotheekhuis 2004-2012

Vorige week woensdag hadden we de laatste kerstborrel bij Bibliotheekhuis Limburg. Per 1 januari fuseren we met Cubiss en gaan we als Cubiss Next verder. Ik heb niet de behoefte om de geschiedenis van Bibliotheekhuis te schrijven, maar helemaal ongemerkt wil ik het hier ook niet laten passeren. Al was het maar omdat ik er een aantal hele mooie jaren heb gehad.

Toen het Bibliotheekhuis werd opgericht was ik met een aantal collega's vooral verantwoordelijk voor het bibliotheeksysteem en allerlei daarvan afgeleide diensten voor Limburgse bibliotheken. Daarnaast was ik als projectmedewerker betrokken bij een aantal ICT-vernieuwingsprojecten. Van medewerker werd ik al snel projectleider en de bibliotheekautomatisering raakte snel verder op de achtergrond.
Succesvolle projecten die nu bij mij boven komen zijn de implementatie van Landelijk Lenen in Limburg (nu heet dat Aanvragen); de chatbot die automatisch "aladin"-vragen kan beantwoorden; het kennissysteem; de aanleg van het glasvezelnetwerk; de migratie van Concerto naar Bicat; de digidorpen.

De laatste jaren was ik ook lid van het MT en heb me in die rol vol ingezet voor  de fusie met Cubiss. Eerst als zogenaamde kwartiermaker ervoor gezorgd dat Brabanders en Limburgers die met dezelfde onderwerpen bezig waren werden gekoppeld en daarna als eerste Limburger zelf alvast een beetje aan de slag gegaan in Tilburg. Ik weet daardoor ook zeker dat het helemaal goed gaat komen met de nieuwe club.

Dag 2 Middelburg #idd12 en #b2d2012

Joe Murphy's aftrap  van de bibliotheek3daagse viel me eerlijk gezegd redelijk tegen. Mij een beetje teveel 23 dingen in 100 slides zonder dat hij er echt veel aan toevoegde. De temperatuur in de kerk hielp mogelijk ook niet, maar ik vond het weinig inspirerend.


Eerder vandaag was dat gelukkig beter. De innovatiedoedag gaf me een hoop ideeën en aanknopingspunten om mee aan de slag te gaan. Leuke mensen met de goede intenties. Met een iets andere opzet was er misschien meer uit te halen geweest, maar dat zijn de lessen voor de volgende keer die er hopelijk komt.
Jan Klerk heeft een aantal impressies op zijn blog geplaatst . Maar helaas ook alweer verwijderd.

Gelukkig is er ondertussen een mooi verslag van Jeanine Deckers en een "officieel verslag"

Hoe breng je innovatie tot wasdom? #b2d2012

Marc Maes van Deloitte trapt af en signaleert aantal zaken die van invloed zijn op producten en diensten: globalisering heeft gevolgen, maar ook de levenscyclus van producten wordt steeds korter. Van belang voor overleven om te weten waar de markt "morgen" behoefte aan heeft. Veranderingen gaan zo snel dat nieuwe productenner dus tijdig moeten zijn. Bij Deloitte is het nu de kunst om de medewerkers te helpen om ideeen tot realisatie te laten komen.
Randvoorwaarden: top moet zich verantwoordelijk voelen voor innovatie en hierin leiderschap tonen, kosten gaan voor de baat uit, zorg voor een duidelijk proces met beslismomenten, mensen zijn voor 80% de basis voor het succes. Actief betrekken van mensen is noodzakelijk, is cultuur waar voortdurend op moet worden ingezet.
Innovatie kan door nieuwe producten te introduceren, maar ook door nieuwe markten aan te boren.
Innovatie uitgedrukt in 1111 punten: Idee hebben is 1, geld ophalen om idee uit te werken is 10, realiseren is 100 en vervolgens succesvol in de markt zetten is 1000. Met name dit laatste wordt in de praktijk vaak vergeten.
Overigens ook van belang om jezelf grote doelen te stellen. Daarna pas gaan afvragen hoe je dat het beste kunt gaan doen.




Norma Verheijen kijkt nog even terug op rapport commissie Calff, die het (gezamenlijke) innovatieve vermogen van de branche niet best vond. Is sindsdien behoorlijk verbeterd meent Norma en zijn ook de nodige resultaten al geboekt. SIOB heeft een heuse innovatie-agenda. Deze heeft vooral betrekking op het innovatieproces. Pijlers zijn de digitale bibliotheek, de geintegreerde bibliotheek en contextualisering.
Belangrijke ontwikkeling hierbinnen is biebtobieb. Marjolein Oomes licht toe.
Bibliotheken hebben belangrijke overeenkomsten in organisatiesoort (kennisorganisatie) en problemen. In oplossingensfeer toch nog te vaak sprake van op meerdere plaatsen zelfde wiel uitvinden. Landelijk platform biebtobieb moet zorgen voor samenwerking tussen bibliotheken men efficiency en versterken innovatiekracht. Dit laatste zowel voor individuele bibliotheken, maar ook voor de sector als geheel.
Om het goed te laten slagen is randvoorwaarde dat er gemodereerd wordt op het platform. Het platform is niet af, maar staat in de steigers. Begin 2013 wordt toegang gegeven aan deelnemers. De tijdlijn wordt getoond, ook kunnen deelnemers profielen aanmaken waarbij vooral wordt ingezet op het delen van de expertisegebieden.

Mensen zijn vertellers. Mark Mieras #b2d2012

Boeiende presentatie  van Mark Mieras over wat verhalen met hersenen doen.
In prehistorie was nog geen schrift, dus mensen moesten verhalen vertellen bij de kampvuren. Schrift bestaat pas relatief kort en vertellen heeft ons gevormd zoals neurologische onderzoeken aantonen.

Interactie is noodzakelijk om hersenen in werking te zetten. Mensen zitten vol met spiegelneuronen: onze lach en huilspieren worden geactiveerd als iemand tegenover huilt of lacht. Dit is ook waar voorlezen op appeleert. De een leest de ander resoneert.
Hardop herhalen geeft grip.

Mieras toont met beelden van hersenactiviteit aan dat we bij lezen ons identificeren met hoofdpersonen. In hersenen wordt dat deel geactiveerd dat in verhaal wordt beschreven.

Hersenen in rust gebruiken meer energie en zijn op dat moment bezig met "het schrijven van een verhaal" gaat om herinneringen, toekomstverhalen, maar ook morele zaken en problemen. Een mens schrijft in zijn leven 100.000 boeken op die manier. Hersenen brengen hier ordening in aan en kunnen selecteren.

Mark besluit met oproep om voorlezen terug te brengen naar publieke domein. Niet alleen voor kinderen. Bibliotheek moet helpen om uit zee aan informatie de goede selectie te maken. We leven in tijd van overvloed en selectie is belangrijker dan ooit.
Bibliotheken zijn verder plek om te praten over boeken...

Openbare bibliotheken leveren open data #b2d2012

Ruwe aantekeningen in blogger-app hieronder. Later ietwat gefatsoeneerd...

Donderdagmorgen de B2D gestart met een sessie over Linked Open Data door  Nikki Timmermans en Maarten Zeinstra van Kennisland. Kennisland is netwerk gestart onder denaam open cultuur data. Dit netwerk is met name bedoeld voor musea, bibliotheken en erfgoedinstellingen. Bevat data over instellingen zoals openingstijden, en bibliografische gegevens. De data zijn zodanig beschikbaar dat deze hergebruikt kunnen worden, dit is ook toegestaan door middel van een open licentie.

5 sterren van Berners-Lee zijn hierbij uitgangspunt. Elke ster gaat stapje verder qua "openheid" en 5 sterren is hoogst haalbare. Op dat moment zijn data via open standaarden beschikbaar via linked open data-systemen.

Heel veel instellingen nu bezig om data open aan te bieden. Voorbeeld Library of Congress die data via API beschikbaar stelt en daarmee mogelijk maakt voor anderen om dit te hergebruiken. Openlibrary.org maakt hier bijvoorbeeld gebruik van.

Voor Nederland moet er nu werk worden verricht om de vertaaltabellen tussen wkpedia en dbpedia te verbeteren. Zie hiervoor verder op nl.dbpedia.org.
Als voorbeelden van toepassingen van Open Data worden genoemd de apps "hier was het nieuws" en "museapp.org".

Martijn gaat in op de beperkingen m.b.t. open data en de licenties die hier normaal gesproken worden gebruikt. Auteursrecht is volgens Martijn op veel open data niet van toepassing omdat dit meestal niet om uitgebreide teksten gaat. Het is wel van belang om vervolgens goed aan te geven dat data open beschikbaar zijn en onder welke voorwaarden. Creative Commons is hiervoor gebruikelijke oplossing.
Copyright is vooralsnog erg lang van toepassing, minimaal 70 jaar, maar kan nog veel langer zijn. Creative commons is sinds jaar of 10 mogelijkheid om werken onder beperkende voorwaarden vrij te geven.

Metadata is beschrijvende en content is eigenlijke werk. Metadata is meestal niet beschernd of mogelijk zelf gemaakt. Is vrijwel altijd beschikbaar onder CC-0 voorwaarden (vrij beschikbaar). Zitten rondom databanken nog wat beperkingen binnen Europees recht om het handig te maken.

Europeana stelt metadata onder CC-0 beschikbaar.
OCLC heeft ander licentie-model onder naam Open Data Commons met naamsvermelding. Dit is lastig als je door data uit verschillende databases door elkaar wil prestenteren. Ook zijn ODC en CC licenties bij hergebruik niet te combineren. Deels is dit te omzeilen door OCLC-data via Europeana binnen te halen, daar zijn ze via CC-0 bechikbaar.

Waar uitgevers beperkingen opleggen via contracten dan is dat bovengeschikt. Dit is o.a. De beperking waar NBD gebruik van maakt. Kennisland raadt aan hiervoor Open Data alternatieven te zoeken.

De 4daagse van Middelburg #idd12 #b2d2012

Tot nu toe heb ik me nog niet echt verdiept in het programma van de Bibliotheek2daagse. Bij het inschrijven kon ik kiezen uit een groot aantal minisessies en op de titel heb ik er toen redelijk random een aantal aangevinkt. Morgen met behulp van de speciale conference-app maar eens een programma uitstippelen en dan vervolgens op vrijdag tot de ontdekking komen dat ik van de aangevinkte zaken er buiten het feest maar 2 heb gedaan ;)

1 sessie staat niet in de App, want is niet echt onderdeel van de 2daagse, maar geeft me wel de meeste energie: de zogenaamde Innovatie Doe Dag (IDD) van woensdag. Boeiend gezelschap en spannende opzet van de dag. Een cadeautje om hierbij te mogen zijn.

De hele IDD-idee is door Jeanine Deckers al beschreven.Dit wordt voorafgegaan door een samenkomst in café Bommel en het zou me niet verbazen als de meest innovatieve ideeën daar al worden geboren. Dan woensdag nog even omzetten in acti(e)viteiten en de invulling voor B2D2013 is ook weer geregeld.

Mochten er in Middelburg verder nog interessante dingen langskomen dan zal ik proberen daar via twitter en misschien ook liveblogs iets over te melden. 

Infra 2013 NBC #bnl13

Dennis Eijsten haalt nog even op wat de NBC ook alweer was. Overigens heet het nu NBC+. Dit is een overkoepelend zoekplatform voor de bibliotheekbronnen aangevuld en verrijkt met andere content. Er wordt gestart met landelijke zoekwidgets en later komen er ook widgets voor het zoeken door lokale content. Voor de klant moet het makkelijker worden om de content te vinden en te gebruiken.
Door middel van de NBC+ wordt overigens ook Google gevoed, dus vinden hoeft niet alleen via de widgets te gebeuren. Het zoekplatform wordt ook voorzien van een API waardoor ook  andere partijen in de gelegenheid kunnen worden gesteld om interfaces te bouwen op de NBC+.  
De basisversie NBC is nu bijna gereed. Deze is nog niet volledig gereed om de lokale aquabrowsers te vervangen. In het eerste kwartaal van 2013 moet dat wel zover zijn. Dennis laat een aantal screenshots zien die hijzelf als nogal "wazig" betiteld. (Beamer was niet helemaal scherp afgesteld :-)

Dit vind ik persoonlijk nog wel een issue: in de wandelgangen begrijp ik dat de zoekwidgets in eerste instantie alleen via de WAAS zijn te gebruiken. Ik kan me niet voorstellen dat dat zo blijft, want daarmee wordt wel een heel grote beperking op de zoekwidgets aangebracht. Later in presentatie geeft Dennis aan dat in onderling overleg hier wel mogelijkheden zijn, maar hij bevestigt dat voorlasnog de zoekwidget alleen op WAAS-website is te gebruiken.

De lokale implementaties van de NBC+ starten in kwartaal 1 van 2013, waarbij nu de OBA als launching customer wordt genoemd. Waar trouwens in eerste instantie uitgegaan werd van ruim 100 lokale bronnen die via de NBC ontsloten zouden moeten worden, zijn er nu 350 aangemeld om op te nemen in de NBC+. Omdat deze omvang stuk groter is zal doorlooptijd ook langer zijn dan eerst gedacht.
Om de overgangsperiode goed op te kunnen vangen is door BNL met Serials Solutions een afspraak gemaakt over de bekostiging en de beschikbaarheid van de Aquabrowser. Ook zal Serials Solutions een front end bouwen op de NBC+. Deze is door BNL afgekocht tot en met 2015 en is daarmee gratis beschikbaar voor de bibliotheken. Iets dergelijke is ook denkbaar met bibliotheeksysteemleveranciers. Na 2013 zal dan ook de mogelijkheid worden geboden om tags, ratings en dergelijke toe te voegen. Ook van de ontwikkelingen rondom het semantisch web wordt veel verwacht. Samen met Bibnet (Vlaanderen) heeft bnl hiervoor de website nl.dbpedia.org ingericht.

Bibliotheek.nl Infra 2013 #bnl13

Vrees dat alle trouwe volgers van dit blog wel zijn afgehaakt na een radiostilte van een half jaar. De vooruitblik op 2013 van bibliotheek.nl vandaag in het spoorwegmuseum is een mooie aanleiding om het livebloggen weer eens op te pakken (van Frank Huysmans mag ik max. 1 tweet per spreker de wereld insturen en daar kan ik toch net niet genoeg mijn ei in kwijt ben ik bang voor). Ook op de bibliotheek2daagse (sic) zal ik proberen weer eens live wat berichten de wereld in te sturen.

Maar nu eerst: de vooruitblik infra 2013 Marjolein Berends van Boer en Croon gaat in op de trends in de informatiesamenleving. We kennen het allemaal wel: smartphones, toenemend internetgebruik, groei e-bookmarkt e.d.
In Nederland gaat het met e-books nog iets minder hard, met name omdat prijs en aanbod nog steeds achterblijven. Extrapoleren van de trends brengt Marjolein tot verwachting dat straks spotify-achtig aanbod e-books de overhand gaat krijgen. Dit zet zich ook door in de aanbodkanalen. Online e-booklending in Nederland is een kanaal dat nog niet is ingevuld. Hierin kunnen bibliotheken een rol spelen. Ook in sterkte-analyse ten opzichte van de marktpartijen ziet Marjolein wel mogelijkheden. Met name de breedte van de collectie en het zijn van de onafhankelijke gids zijn sterk bij bibliotheken. Ook koppeling fysiek - digitaal kan in voordeel werken, maar daar is organisatorisch eerst nog wel wat te doen... Conclusies die zij trekt zijn:

•  "bibliotheekwereld en regie is best wel complex georganiseerd" 
•  bnl moet meer naar vraaggerichtwerken toe 
•  groeiend beheerslaat gaat op termijn ten koste van de innovatiekracht 
• ook fysieke bibliotheek moet keuze maken over hoe om te gaan met de ontwikkkeling van de digitale bibliotheek en wat dat betekent voor zijn dienstverlening. 

Diederik van Leeuwen geeft aan wat streven BNL is rondom e-content. Komt in NBC+ naar voren, waarbij in 2012 de basis wordt gelegd. In 2013 wordt toegang tot rechtenvrije boeken en long tail gerealiseerd en on demand (tegen betaling) voor de rest. Daarna wordt dit verder uitgebouwd met bronnen vanuit de Universiteitsbibliotheken en met hulp van inzet van de VNG-gelden.
Digitaal worden bibliotheken niet gevonden als niet specifiek op bibliotheek wordt gezocht. In 2016 moet dat aantal verveelvoudigd zijn, dit kan alleen door de huidige krachtenbundeling door te zetten. BNL gaat nu eerst zorgen dat gestarte processen nu eerst geoptimaliseerd worden. Er zullen dus wat minder nieuwe projecten starten. Nu eerst opleveren en implementeren.
Diederik geeft aan dat grootste deel regie komt vanuit SIOB, maar BNL probeert rekening te houden met de wensen van de branche, maar ook marktontwikkelingen spelen een rol.

De invloed van Bibliotheek.nl op het Bibliotheeksysteem #ils2020

Diederik van Leeuwen van Bibliotheek.nl (BNL) gaat in op het waarom van de landelijke infrastructuur en zoomt in op de NBC+. Criticasters vinden dat dit overbodig is, omdat hier op andere manieren ook invulling aan kan worden gegeven, maar vooralsnog is de mening van BNL (en zijn geldschieters) dat een maatwerkoplossing voor Nederland waarin naast GGC ook allerlei externe bronnen worden ontsloten nog altijd nodig is. Overigens gaat de NBC+ in eerste instantie om ontsluiting van het fysieke domein omdat grootste deel van de titelcollectie van de bibliotheken nog altijd niet digitaal is. Op platform moeten nadrukkelijk ook andere partners, zoals bibliotheekleveranciers hun diensten kunnen ontwikkelen.

Met betrekking tot de NBC is BNL nu vooral bezig om een zoekindex te bouwen op bronnen als GGC, DCR, Gids, e-depot maar ook externe bronnen als wikipedia, muziekweb, bookcovers, DBNL en NOS. Samen met OCLC wordt nu met name gewerkt aan de invoer van de metadata van de collecties van de openbare bibliotheken. Dit wordt door het ministerie van OCW ook beschouwd als infrastructuur, dus dit wordt landelijk betaald. Door rekening te houden met de wenselijkheid om semantisch te kunnen zoeken, en aan te sluiten bij de linked open data ontwikkeling wordt er hiermee voor gezorgd dat bibliotheekcollecties veel beter gevonden gaan worden en ook makkelijk verrijkt kunnen worden met content uit andere bronnen.
NBC kan eind 2012 grootste deel Aquabrowser al vervangen, ook DBpedia wordt al toegevoegd. Geprobeerd wordt om samen met Serials Solutions ook de huidige lokale bronnen al allemaal eind 2012 beschikbaar te hebben.

Groeipad: basisinfra staat in 2012 en dan zijn alle bibliotheken aangesloten. In 2016 zijn ook alle bronnen aangesloten en ambitie is om in 2020 ook voor alle Nederlanders interessant te zijn. Komende jaren zullen bibliotheeksystemen veel meer modulair zijn opgebouwd en daarna ook steeds meer richting cloud bewegen.
BNL streeft naar opschaling en standaardisering. Dit heeft gevolgen voor catalogisering webpresence, gezamenlijke inkoop, integraal klantbeeld en dergelijke, maar BNL maakt geen nieuw bibliotheeksysteem. Ook lokaal maatwerk en circulatie is geen taak van BNL. Het kan allemaal alleen gaan werken als leveranciers en BNL samenwerken. Servicebus is daar een belangrijk hulpmiddel voor.

Jaarplanning en voortgang hierop is op de website van BNL te volgen.

foto van "untitled-2506" van Steve Koll

Het toekomstige bibliotheeksysteem zit in de cloud #ils2020

Nu is het de beurt aan Eric van Lubeek. Hij gaat in op samenwerken en innoveren op het web. OCLC werkt wereldwijd samen met ruim 70.000 bibliotheken, niet alleen openbare bibliotheken maar ook universiteiten, scholen en andere instellingen. Hebben aantal productlijnen en zitten op alle continenten. Beleid is er op gericht om zoveel mogelijk met partners samen te werken. In Nederland betreft dit Bibliotheek.nl, maar ook de GII. Dit voorjaar is een overeenkomst gesloten waarmee OCLC zich verplicht om alle data van de Nederlandse openbare bibliotheken in de GGC te laden en deze vervolgens o.a. weer te distribueren via bijvoorbeeld de NBC. Belangrijkste zorgen openbare bibliotheken volgens onderzoek OCLC: de zichtbaarheid van de collecties, samenwerking, stakeholders overtuigen van belang, beschikbaarheid digitale content, laaggeletterdheid. Wat is de rol van de bibliotheek in de toekomst onder druk van wijzigende omgeving? Gebruiker komt moeilijker naar de bibliotheek, dus je moet de gebruiker opzoeken. Ook worden bibliotheken gedwongen tot verregaande efficientie. Collectiebeheer fysiek, digitaal en electronisch materiaal wordt steeds meer geintegreerd. Dit dwingt bibliotheken tot samenwerking en innovatie. OCLC's antwoord hierop heet Worldshare: op wereldschaal worden aantal zaken gebouwd die bijvoorbeeld moeten regelen dat titelbeschrijving nog maar een keer wordt gemaakt. OCLC heeft ook geen eigen datacentrum meer met doel om flexibel te kunnen inkopen. Ook wordt gebouwd aan toegang tot gelicenseerde content, dit is voor alle soorten bibliotheken interessant en de ontwikkelingen bij Bibliotheek.nl kunnen hier goed op worden aangesloten. Voor de belangrijkste bibliotheekdiensten zijn webservices gemaakt binnen het platform, dat verder als open systeem wordt neergezet. Een toolbox is beschikbaar voor ontwikkelaars die hiermee zelf apps kunnen ontwikkelen. Ook hiermee moet het voor bibliotheken mogelijk zijn om samen te werken. Verwachting binnen OCLC zijn hooggespannen. Worldshare is in ontwikkeling, maar biedt nog niet alles en zeker niet voor de Nederlandse openbar bibliotheekmarkt, maar met behulp van toolbox zijn er wel mogelijkheden om dit te ontwikkelen. Aantal van deze apps is inmiddels ook al gemaakt en via soort appstore beschikbaar.

Open Source bibliotheeksysteem #ils2020

Annemieke Jurgens en Paula Quint hebben onder andere bij Muziek Centrum Nederland ervaring opgedaan met de implementatie van het Open Source bibliotheeksysteem Koha. Annemieke Jurgens geeft aan dat Open Source voor iedereen haalbaar is en door overheid aantal jaren geleden voor overheidsinstanties min of meer verplicht gesteld - tenzij er geen andere mogelijkheid is. In de praktijk valt het gebruik daarmee nogal tegen. Open Source heeft aantal vrijheden: gebruik (geen licentiekosten), vrij on te kopieren en te distribueren. Ook de broncode is vrij.
Verplichtingen rondom Open Source zitten vooral in communtydeelname, delen wat je toevoegt aan broncode, zorgen dat je update. Al met al bevordert open source samenwerking: hoe meer gebruikers/deelnemers hoe lager de kosten. Volgens Annemieke is aanpassen broncode relatief eenvoudig aan te passen. Leveranciersonafhankelijkheid is een belangrijk argument van overheid om open source te promoten. Wel zijn aantal zaken nodig: systeemontwikkelaar, systeembeheerder en applicatiebeheerder. Er zijn een aantal andere systemen die ook Open source zijn, bijvoorbeeld ook Clientrix dat door DOK en Eindhoven wordt gebruikt.

koha op youtube Koha is volledig webbased en heeft alle modules die je in ILS mag verwachten. Muziekcentrum Nederland heeft in 2008 keuze voor Koha gemaakt na volledig selectietraject waarin het ook is vergeleken met aantal closed source systemen.

Het traditionele bibliotheeksysteem #ils2020

Henk Kuipers is de mede-oprichter/eigenaar van HKA dat met Bicat en bicatWise op dit moment marktleider is in de Nederlandse openbare bibliotheekwereld. Bicat is het bibliotheeksysteem waar HKA groot mee is geworden en dat inmiddels door de meeste klanten is vervangen door bicatWise.

Henk gaat eerst in op bibliotheeksysteem met focus op openbare bibliotheek. Hier is systeem nodig dat de bedrijfsprocessen van de bibliotheken ondersteund. Bicat heeft nog looptijd van 7 maanden. Looptijd bicatWise is zo'n 10 jaar verwacht hij. Bibliotheeksystemen volgen bibliotheekorganisaties. Wat zijn de trends: opschaling bibliotheekorganisaties gaat door, aantal vestigingen daalt, maar aantal servicepunten groeit. De middelen nemen af, maar de kosten voor automatisering blijven groeien. Dit laatste met name ook om op personeel te kunnen bezuinigen om dalende inkomsten te kunnen compenseren.
Aan systemen zijn de afgelopen jaren nodige componenten toegevoegd die er vroeger niet waren en die o.a. zelfbediening maar ook koppeling met BNL en andere systemen moet regelen. Ook de techniek wijzigt van terminals via client-server naar cloud-oplossingen. Verder hebben systemen een ontwikkeling doorgemaakt van gesloten systemen met eigen protocollen en hardware naar open en steeds meer gestandaardiseerde systemen.

De visie van HKA is dat om efficient te kunnen werken de integratie van allerlei processen in het bibliotheeksysteem zal doorzetten. Aan collectiebeheer komt geen bibliothecaris meer te pas en collecties gaan steeds meer 'stromen'. Ook moeten systemen de culturele verbreding van bibliotheken met erfgoedinstellingen, scholen, theaters etc. ondersteunen.
Efficiënter werken gaat alleen als werkwijzen en processen gestandaardiseerd worden. Ook verdergaande integratie van bijvoorbeeld RFID, betaaloplossingen maar ook CRM e.d. Provinciale samenwerking zal afnemen ten koste van de landelijke samenwerking. BNL is geen concurrent volgens Henk. Een bibliotheek kan systeem in eigen beheer nemen, dit wordt steeds complexer en risicovoller, maar uitbesteding maakt deels afhankelijk. Aansluiten bij een PSO- systeem gaat soms ten koste van flexibiliteit. Wel hebben laatste jaren steeds meer bibliotheken afscheid genomen van eigen systeem. Kosten bibliotheeksysteem volgens Henk gemiddeld ongeveer € 0,35 per inwoner. Systeembeheer gemiddeld € 0,40 per jaar per inwoner. Traditionele bibliotheeksysteem heeft geen toekomst, omdat traditionele bibliotheek geen toekomst heeft is stelling Henk. Bibliotheken veranderen om te overleven en dus de systemen ook.

Hebben bibliotheeksystemen nog toekomst? #ils2020

Bibliotheekhuis Limburg organiseert vandaag een symposium waarin wordt geprobeerd inzicht te krijgen in de eisen die bibliotheken in de toekomst aan hun bedrijfssysteem moeten gaan stellen. Door verschillende mensen is al voorspeld dat het complete bibliotheeksysteem (Integrated Library System = ILS) zijn langste tijd heeft gehad omdat deze systemen slechts langzaam weten te vernieuwen en bovendien wel alles kunnen, maar de meeste dingen dan weer net niet goed genoeg.

Zwartkijkers (die zichzelf overigens vaak als realist bestempelen) gaan ervan uit dat bibliotheken hun langste tijd hebben gehad. Als dat zo is hoeven we ons natuurlijk helemaal niet druk meer te maken over bibliotheekautomatisering, maar laten we er maar vanuit gaan dat we voorlopig nog wel een bibliotheeksysteem nodig hebben, hoe moet dat er dan uitzien? Hebben alle bibliotheken zelf een systeem of wordt dat ook aangeboden in een as a service-constructie en door welke partij(en) dan? Gaan we hier samen over nadenken of ieder voor zich?

Het certificeringstraject dat in het verleden door de VOB werd georganiseerd heeft ervoor gezorgd dat nog slechts een beperkt aantal leveranciers actief is op de markt voor Nederlandse openbare bibliotheken en het ook heel moeilijk is voor nieuwe leveranciers om voet aan de grond te krijgen. Bibliotheek.nl werkt aan digitale infrastructuur die onderdelen van bibliotheekssystemen kan vervangen, maar heeft ook de ILS-sen heel hard nodig om de door de bibliotheken en hun klanten gewenste functionaliteit te kunnen bieden. Verder werken (openbare) bibliotheken steeds meer samen met andere bibliotheken en instellingen waardoor ook andere eisen aan systemen worden gesteld. Al deze aspecten zijn van invloed op de eisen die we aan een nieuw systeem gaan stellen, waarbij we aan het eind van de dag ook een beeld hopen te hebben of (en zo ja welke) behoeftes we lokaal, regionaal of landelijk kunnen invullen.

Ik zal proberen om vandaag van de verschillende presentaties een liveblog bij te houden. Verder is hopelijk via #ils2020 het nodige te volgen.

foto door Badr Naseem

Bibliotheeksysteem van de toekomst

31 mei organiseert Bibliotheekhuis Limburg een (al zeg ik het zelf) interessant minisymposium dat gewijd is aan de toekomst van het bibliotheeksysteem. Vanuit een aantal invalshoeken (traditionele ILS-leverancier, open source en cloud) wordt hiernaar gekeken en ook de invloed van bibliotheek.nl op de ontwikkeling van het bibliotheeksysteem komt aan de orde. Meer informatie en inschrijven.

Mobiele websites voor bibliotheken

Bibliotheek.nl (BNL) is al een tijdje bezig met de bouw van een complete infrastructuur voor de digitale bibliotheek. Een mobiele website mag hierin niet ontbreken en om de bibliotheken de gelegenheid te geven om hun eigen mobiele website te maken heeft BNL een overeenkomst gesloten met Taggle. Vandaag zal meer uitleg worden gegeven over nut, noodzaak en mogelijkheden.

Diederik van Leeuwen trapt af. De mobiele website is geoptimaliseerd voor gebruik op smartphones, een belangrijkvoordeel ten opzichte van mobiele app is onafhankelijkheid van platform en stores. Met introductie html5 zal ook een mobiele website steeds meer de voordelen van een app (die meer gebruik maakt van mogelijkheden van smartphone). Diederik toont een vergelijkingstabel die hij ook op website BNL zal plaatsen.
Wat gaat BNL doen? Aantal doelen geformuleerd: in 2013/2014 alles beschikbaar via Waas, maar ook via mobiele website. Content komt via NBC+ in 2015 volledig op maat beschikbaar. Ook ziet Diederik veel mogelijkheden voor mobiele website in relatie met QR-codes.

Stijn Fien, manager online marketing Wehkamp.nl geeft toelichting op mobiele strategie van Wehkamp. Aantal bezoekers is groot (meer dan 10 miljoen) en groeit nog steeds explosief. Ook reviews van klanten zijn van belang voor Wehkamp en deze worden veel geplaatst via mobielde devices.
Gebruik van websites en apps door publiek is nu ongeveer gelijk. De grootste groei zit in het gebruik van tablets. Als je een keuze maakt tussen website en app betekent dit dat je deel van je gebruikers niet bediend. Om niet alles voor alle platformen apart te ontwikkelen en onderhouden wordt nu ingezet op
responsive design Ook is er veel aandacht voor performance website en gebruik afbeeldingen. Met name goede afbeeldingen zijn erg belangrijk om te voorkomen dat klanten tussentijds afhaken (d.w.z. voordat transactie is afgerond).
Ook boeiend is dat tablet-gebruikers met name 's avonds in verhouding tot desktop en smartphone veel meer aankopen doen. Ook is goed te zien dat langzamerhand alle bevolkingsgroepen en leeftijdscategorieen mobiele devices gebruiken. Dit is dus niet meer voorbehouden aan jongeren/voorlopers.

Kees van den Berg van Taggle.nl toont de werking van de mobiele website zoals die voor bibliotheken nu is ontwikkeld en deelt mee aan dat we bij vertrek toegang tot het cms van de eigen mobiele website krijgen zodat we die alvast kunnen gaan inrichten.
Er zijn een aantal vaste knoppen gedefinieerd: nieuws, openingstijden en agenda worden gevoed vanuit Gids of Literatuurplein (als Gids door bibliotheek niet wordt gevuld), uitgelicht vanuit literatuurplein. Verder zijn knoppen naar klantenservice, twitter, facebook en eigen website mogelijk. Ook is het mogelijk om zelf knoppen toe te voegen en hier bijvoorbeeld links naar eigen content aan toe te voegen.
Onder de knop beheer is o.a. een script te vinden dat aan website is toe te voegen en waarmee gebruiker naar mobiele website wordt geleid als deze met een smartphone wordt benaderd. Beheer lijkt redelijk simpel en recht toe recht aan.
Bekostiging vindt plaats door BNL, helpdesk en doorontwikkeling wordt verzorgd door taggle. Wat nu gelanceerd wordt is een eerste versie, de koppeling naar de catalogus e.d. zijn er nu nog niet. Streven is om dit in later stadium wel te realiseren.

Vanuit de zaal heel veel vragen over lokale wensen die men in mobiele website zou willen realiseren. Kan deels via toevoegen eigen functionaliteit aan buttons, is misschien niet optimaal, maar moeten ergens beginnen. Kom maar op met die inlogcodes, dan gaan we uitproberen.

Plankklaar koppelen

Het is al wel heel lang stil op dit blog. Trouwe volgers zijn vast al lang afgehaakt, dus het is ook even de vraag hoe nuttig het is om het vandaag weer nieuw leven in te blazen. Bovendien vanaf iPad, dus ik heb weinig plaatjes of ander opleukmateriaal te bieden.
Later vanmiddag meer over mobiele websites omdat ik dat het thuisfront heb beloofd. Nu over plankklaar koppelen, een betrekkelijk nieuwe dienst van NBD/Biblion dat het bestelproces bij de bibliotheken moet veraangenamen.
Enkele jaren geleden hebben we voor een eerste proef al eens een testbestand aangeleverd voor wat toen nog de Centrale Catalogus voor Openbare Bibliotheken heette. Omdat de ongeving de afgelopen jaren is veranderd is de CCOB minder belangrijk geworden en is een webservice ontwikkeld onder de naam Plankklaar Koppelen.

Wat het precies is en doet is na te lezen op de site van de NBD (zie bovenstaande link) en in dit document. In Limburg wil Bibliocenter van deze dienst gebruik maken. Hiervoor moeten om te beginnen een aantal zaken in kaart worden gebracht en wat beslissingen worden genomen die te maken hebben met handhaving van barcodes of niet, gebruikte plaatsingssystemen e.d. Verder moet in het bicatWise systeem worden ingeregeld dat de zogenaamde geleidelijst automatisch wordt verwerkt. Hierdoor worden enkele dagen tijdwinst geboekt bij het beschikbaar stellen van de nieuwe media aan de klanten en afhankelijk van de lokale processen ook de nodige efficiency-winst te boeken bij de verdere verwerking.

Zijn er dan geen nadelen?
Op dit moment is dat moeilijk in te schatten. De praktijk zal het uitwijzen. Niet alle materialen (toppers, avm) kunnen meedoen, maar omdat er geen kosten aan het systeem zijn verbonden is dat niet echt een bezwaar, want daar veranderd in eerste instantie niets voor.

Heibloem.daarleefje.nl gekloond en verbeterd.

In december 2010 ging de dorpswebsite van Heibloem in de lucht, een samenwerking tussen Gemeenschapsraad en Bibliocenter. De website voorziet in een behoefte in het dorp en de enthousiaste ontvangst was voor de provincie aanleiding om nog eens 30 van dergelijke websites te subsidiëren.
Het eerste resultaat wordt vanavond in de bibliotheek van Neer geopend: onder de naam Digidorp gaan dorpswebsites voor Neer en Buggenum online.

Grootste verschil met Heibloem is dat nu veel meer mogelijkheden worden geboden aan inwoners van de dorpen om zelf actief te zijn op de site, waar Heibloem veel meer een platform is voor de verenigingen om met het dorp te communiceren.

Benieuwd naar het resultaat: check deze links voor Neer en voor Buggenum. Verder is er een projectwebsite met aanvullende informatie.

Het zit in de genen

(met excuses voor de onleesbaarheid van de afbeelding, klik erop en het wordt beter!)

Via een Amsterdamse omweg kwam dit artikel uit de Tubantia van eind vorig jaar tot mij. Het schijnt dat de bus tijdelijk weer rijdt omdat de "Bökskes" er nog niet zijn. Mijn moeder gaat er niet voor terug naar Rekken, ze heeft nu een bibliotheek op loopafstand.